Thùy Linh - Xin mượn tên tiểu thuyết của Gabriel Garcia Marquez - nhà văn vĩ đại người Colombia làm tựa đề cho bài viết này. Nhưng thời thổ tả của Marquez vẫn còn tình yêu. Chứ bây giờ ở đây, trên mảnh đất này còn lại gì? Đành dùng tạm dù biết thời nay còn hơn cả thổ tả…
Lớp mẫu giáo trên núi cao
Mầm non của đất nước
Mấy tháng nay mình chểnh mảng bờ lốc bờ leo vì nhiều lí do. Bỗng một ngày từ miền núi về đến Thủ đô, nghe có tiếng súng đạn trong câu chuyện của bạn bè. Hỏi ra là chuyện anh Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lãng bắn lại đám công sai chính quyền. Nghe kĩ hơn thấy chả có gì lạ. Chuyện là đương nhiên. Là không thể tránh. Còn là nhẹ. Vẫn là phản ứng của kẻ bị dồn đến đường cùng nhưng vẫn chưa hóa điên vì tuyệt vọng. Ai đã thống kê có bao nhiêu người như Đoàn Văn Vươn, bị tước đọat, bị cướp trắng máu và nước mắt đổ xuống cho miếng cơm manh áo cho gia đình và cộng đồng của mình? Có lẽ không thể kể hết…Nếu tất cả cùng đủ dũng cảm hành động như Đoàn Văn Vươn thì sẽ là cái gì? Một cuộc nội chiến chăng? Dám lắm…Vì chỉ một mình anh Vươn dám đứng lên chống lại chính quyền có đủ súng đạn, quyền lực đen và nhanh chóng đè bẹp anh cùng người thân trong chốc lát nên chỉ đủ sức đánh động dư luận. Mà cũng chỉ là dư luận của phận con sâu cái kiến, phận những ông chủ, bà chủ không thể mở miệng nói lại với đám đầy tớ ít hơn nhưng nắm toàn bộ các “công tắc” có thể tắt mở ánh sáng công lí.
Nhà công vụ (đã sửa sang để đón cô giáo lên dạy học mẫu giáo)
Nhớ mấy năm trước mình theo đuổi vụ kiện cùng gia đình bé Phương Linh bị đâm chết trong vụ tai nạn giao thông trên đường Láng-Hòa Lạc. Phương Linh mất khi cô bé đang chờ sang Hoa Kỳ để thay mặt trẻ em Việt Nam phát biểu trước Liên Hiệp Quốc về quyền trẻ em. Mấy năm theo đuổi, hàng chục phiên tòa được tổ chức. Bao nhiêu chứng cứ được luật sư và các nhân chứng đưa ra trước tòa án chứng minh hành vi đua xe ô tô dẫn đến tai nạn. Nhưng tòa nhất mực khẳng định ngược lại. Nhất mực đồng ý với kết luận điều tra của cơ quan điều tra. Cơ quan điều tra nhất mực đồng tình với biên bản khám nghiệm hiện trường của phòng CSGT. Mà bố của cậu lái xe ô tô gây tai nạn lại làm việc ở phòng CSGT. Lụât sư vạch ra những sai phạm và uốn éo làm sai lệch hồ sơ, sai lệch hướng điều tra tại tòa như ném đá ao bèo. Chả bên nào nghe bên nào. Cãi nhau cham chảm như ngoài đường, ngoài chợ. Nhưng kẻ cầm búa để gõ lên mặt bàn ra phán quyết là quan tòa. Sau mấy năm theo đuổi, người nhà nạn nhân đuối sức và mệt mỏi mà thôi. Đúng câu “cứt trâu để lâu hóa bùn”. Như cãi nhau với người điếc. Giải thích cho người mất trí. Bôi nước hoa vào các nốt ghẻ lở mong lành bệnh. Nếu giờ còn sống Phương Linh có thể đã có một gia đình hạnh phúc vì khi mất Linh đang học lớp 9 trường Lương Thế Vinh. Năm 2011 gia đình vừa tưởng niệm đúng 10 năm Phương Linh ra đi. Nhớ hồi đó mình lấy cảm hứng vụ án Phương Linh để làm đề tài cho một kịch bản phim truyền hình 1 tập để đi dự thi Liên hoan phim TH hàng năm. Khi phim phát sóng, có một cú điện thoại lạ gọi đến cho sếp của mình giọng đe dọa là sao dám động đến vụ án còn đang điều tra? Sếp hỏi mình. Mình chỉ muốn chửi tục cho dù mẹ mình ghét cay ghét đắng đàn bà ăn nói thô tục. Giờ thì mẹ ở suối vàng vẫn thất vọng về mình lắm vì mình không những biết mà còn chửi rất giỏi…Ra đường muốn chửi. Đọc báo muốn chửi. Xem ti vi muốn chửi…Như Chí Phèo không chỉ chửi trong làng mà như thi chửi trong hội thi tòan quốc. Nhưng cũng nhờ bộ phim đó mà mình thành người nhà của Phương Linh. Tham dự không thiếu phiên tòa nào, từ sơ thẩm, đến phúc thẩm mấy năm liền. Tham dự để biết thế nào là tòa án, là công lý, là phận con sâu cái kiến, là tranh tụng, là đổi mới và cải cách tư pháp…Anh Vươn kiện và thua kiện hay bị lừa là đúng thôi. Đừng hy vọng. Và không hy vọng thì người ta hoặc thất vọng, hoặc “tự xử”…
Ai thử khỏa thân hay mặc quần đùi như các bé trong cái lạnh 3, 4 độ C?
Gần đây vụ PMU 18…Vụ án tưởng sắp đào đến tật hang ổ những con mọt chui sâu trong hang tối khó tìm. Mối mọt khó diệt dứt tận gốc lắm. Đến khi kết thúc thì 2 nhà báo vào tù, một ông tướng phải ra hầu tòa và cho hưởng án treo. Nhớ hôm theo bạn bè đi đón nhà báo Nguyễn Việt Chiến ra tù mặc dù mình chưa quen và chưa một lần tiếp xúc với anh. Xe vừa tới nơi đã thấy Việt Chiến giơ ngón tay lên chào bạn bè. Rồi anh bước ra xe, ôm từng người, nước mắt chảy dài, nghẹn ngào nói: “Sống rồi, sống rồi…Cứ tưởng sẽ chết trong tù”. Tự nhiên mình thấy nghẹn lồng ngực. Rồi đây anh Vươn sẽ ra sao ở trong lao lý? Nỗi uất nghẹn có thể phá tung gan ruột một người để dẫn người ta đến cái chết. Mình cam đoan anh Vươn sẽ khóc. Những giọt nước mắt còn hơn cả nỗi tuyệt vọng và đau khổ. Nó vượt qua sự chịu đựng và nỗi đau đớn của kiếp người.
Rồi vụ án chị Ba Sương…Một thời được đưa thành biểu tượng của người phụ nữ thành đạt. Giờ thì thành bị can khi tuổi xế chiều với bệnh tật đầy mình. Có gì đó táng tận lương tâm. Táng tận đến mức có nhiều kẻ chưa thể tiến hóa làm người.
Rồi là Vinashin…Hàng ngàn tỷ, ngàn tỷ đồng đã rơi vào một “hố đen”. Những “hố đen” ngày càng nhiều trong xã hội này, nuốt chửng tất cả tiền bạc, quyền lực, danh vọng…Chỉ còn lại những hoang mạc và cầm thú. Chỉ còn lại những âm binh đang nhiễu nhương hoành hành. Chỉ còn lại bạo lực và ác quỉ. Tiền bạc, quyền lực bất chấp tội ác, vô lương với họ bao nhiêu thì đủ? Hãy ra một cái giá, một thời hạn trả nợ cho dân tộc này? Để nhân dân còn biết tới hạn mà họ sẽ còn phải chịu đựng chứ không thể là đêm dài trước mặt…
Bảo đảm “thùng phiếu Đoàn Văn Vươn” sẽ còn được đặt khắp nơi trên đất nước này. Người ta sẽ không còn dửng dưng với việc thể hiện nguyện vọng như đã, đang dửng dưng mỗi khi có cuộc bầu cử khác.
Đáng lo ngại hơn sẽ có nhiều “thùng thuốc nổ Đoàn Văn Vươn” được nhồi từ sự ức chế bị kìm nén. Thùng thuốc nổ này không chỉ có ở Tiên Lãng mà có ở nhiều nơi khác trên khắp đất nước này. Đến một tới hạn nào đó, tất cả các thùng thuốc cùng phát nổ thì những người cầm quyền nghĩ sao?
